W owym czasie wyszło rozporządzenie Cezara Augusta, żeby przeprowadzić spis ludności w całym państwie. Pierwszy ten spis odbył się wówczas, gdy wielkorządcą Syrii był Kwiryniusz. Wybierali się więc wszyscy, aby się dać zapisać, każdy do swego miasta. Udał się także Józef z Galilei, z miasta Nazaret, do Judei, do miasta Dawidowego, zwanego Betlejem, ponieważ pochodził z domu i rodu Dawida, żeby się dać zapisać z poślubioną sobie Maryją, która była brzemienna. Kiedy tam przebywali, nadszedł dla Maryi czas rozwiązania. Porodziła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie.

Miejsce narodzenia Jezusa jest jednym z najstarszych miejsc chrześcijańskich w Ziemi Świętej. Od pierwszych lat istnienia chrześcijaństwa, chrześcijanie z Betlejem otaczali czcią grotę Narodzenia.

Jeszcze trwały prześladowania chrześcijan, kiedy cesarz Hadrian chcąc zdławić chrześcijaństwo u samego jego źródła, kazał w roku 135 nad grotą w Betlejem urządzić pogańskie sanktuarium i zasadzić gaj ku czci Adonisa. To świadome zbezczeszczenie świętego miejsca, było dla miejscowych chrześcijan znakiem rozpoznawczym gdzie szukać groty Narodzenia. Konstantyn Wielki pierwszy cesarz chrześcijański w roku 326 na prośbę swej matki Heleny wybudował nad grotą bazylikę. Wydarzenie to opisuje Euzebiusz z Cezarei, nadworny historyk cesarza: „bogobojna cesarzowa miejsce, gdzie Boża Rodzicielka urodziła swego Syna, wyróżniła wspaniałymi pomnikami i przyozdobiła je w wyszukany sposób. Również cesarz niebawem uczcił to miejsce królewskimi darami, aby srebrnymi i złotymi klejnotami oraz kolorowo mieniącymi się dywanami pomnożyć wspaniałe dary swej matki”. Dosłownie kilkanaście lat później opisuje to miejsce anonimowy pielgrzym z Bordeaux, który ogląda: „bazylikę wzniesioną na polecenie Konstantyna”. Podobnie piszą wszyscy następni pielgrzymi.

Na początku V wieku bazylika została poważnie uszkodzona przez pożar. Sądzi się, że pożar został wzniecony podczas powstania Samarytan w 527 roku, lecz mógł być także spowodowany trzęsieniem ziemi w roku 510. Pewne jest, że za cesarza Justyniana w latach 528-565 odbudowano bazylikę poszerzając i rozbudowując prezbiterium. W roku 614 przeszła burza nad Palestyną, Persowie pod wodzą Chosroesa II napadli na kraj niszcząc wszystko co chrześcijańskie. Wszystkie kościoły i klasztory legły w gruzach, jedynie bazylika w Betlejem ocalała. Jakim cudem? W dokumentach Synodu Jerozolimskiego czytamy: „kiedy niewierni Persowie spustoszyli wszystkie miasta, Jerozolimę obrócili w perzynę a patriarchę Zachariasza pojmali…, przybyli do Betlejem i ze zdumieniem zobaczyli wyobrażenia perskich magów, astrologów, swych rodaków. Z szacunku i z przywiązania do swych przodków uczcili ich jak gdyby byli żywi i uszanowali kościół…, który zachował się po dziś dzień”. Tekst ten powstał ponad 200 lat po tych wydarzeniach, dlatego nie którzy sądzą, że może zawierać pewne elementy legendarne. Faktem jednak jest, że Bazylika Narodzenia w Betlejem stoi tak jak ją w IV w. kazał wybudować cesarz Konstantyn, oraz jak ją w V w. przebudował cesarz Justynian. Stoi dostojna i chroni relikwię – grotę Narodzenia Chrystusa.

Opracował o. Marian B. Arndt ofm