Chociaż historia Betlejem jest bardzo długa, w Starym Testamencie miasteczko to nie ma większego znaczenia. W zasadzie swą sławę zawdzięcza Dawidowi oraz narodzeniu Jezusa.

Miasto wznosi się na skraju Pustyni Judzkiej, dlatego stanowiło schronienie dla podróżnych i dla ludzi pustyni, choć nie zawsze potrafiło zapewnić wszystkim wodę i wyżywienie. Położenie miasta świadczy o tym, że początki miasta z pewnością były pasterskie. Betlejem najprawdopodobniej założyli koczownicy wypasający swe bydło na skraju pustyni, jak to zresztą czynią do dziś.

Stosunkowo wcześnie w Betlejem osiedlili się również rolnicy. W czasach biblijnych miasto Betlejem utrzymywało się tak z pasterstwa, jak i z rolnictwa; Rut zbiera kłosy na polu Booza (Rt 2), zaś jej prawnuk Dawid jest pasterzem i pasie owce swego ojca Jessego (1 Sm 16,11). Wielki król Dawid z perspektywy historii staje się nie tylko symbolem wielkości i niepodległości Izraela, staje się zapowiedzią i figurą przyszłego Mesjasza, który tak jak Dawid narodzi się w Betlejem (Mi 5,1).

I tak Nowy Testament zawsze, kiedy mówi o miejscu narodzenia Jezusa, wymienia Betlejem. Nowotestamentalne teksty wspominające Nazaret jako miasto rodzinne Jezusa (Mk 6,1), rozumieją to tak, jak to interpretuje Łukasz: „tam gdzie się wychował” (Łk 4,16). Samo narodzenie Jezusa ewangelista relacjonuje bardzo krótko, jakby nie chciał zanadto ingerować w intymny świat macierzyństwa i rodzicielstwa, „porodziła swego pierworodnego Syna, owinęła w pieluszki i złożyła w żłobie” (Łk 2,7). Wszystkie okoliczności wskazują na Dziecię jako na Mesjasza, na Syna Bożego. Spełnienie się proroctw, światłość, która w całej Biblii towarzyszy objawiającemu się Bogu, niezwykle znaki oraz świadectwo samych aniołów, a następnie wszystkie wydarzenia z życia Jezusa, wskazują że „czas się wypełnił i Zbawienie przyszło na świat”.

Od samego początku chrześcijanie wskazywali sobie miejsce narodzenia Jezusa. Już teksty z II wieku mówią o grocie jako o miejscu narodzenia, a pierwszym, który odwiedził i stosunkowo dokładnie opisał to miejsce, był Orygenes (żył w latach 185-254). Orygenes, najbardziej znaczący teolog pierwszych wieków chrześcijaństwa, powołuje się na świadectwo miejscowych chrześcijan a nawet pogan, którzy zgodnie wskazują grotę, w której narodził się Jezus. A zatem tradycja, przekaz o miejscu narodzenia Jezusa sięga do słownie pierwszych lat chrześcijaństwa, tak że cesarz Konstantyn Wielki w roku 326, kiedy to rozpoczął budowę Bazyliki Narodzenia, nie miał wątpliwości, gdzie ma stanąć świątynia: nad grotą którą czcili już pierwsi chrześcijanie.

Bazylika Narodzenia Pańskiego jest wspólnym miejscem kultu prawosławnych greków, ormian oraz katolików.

Orygenes, teolog żyjący w III w. po Chrystusie, przekazuje nam informacje o zgodnym świadectwie ówczesnych chrześcijan i pogan, co do miejsca narodzenia Pana – była to jedna z grot na skraju Betlejem.

Opracował o. Marian B. Arndt ofm