2.04.2012
Z ostatniego spotkania:
Przy przepisywaniu tekstów biblijnych ludzie -kopiści popełniali błędy, był poprawiany, nawet wielokrotnie – to powoduje mętlik.
Można dochodzić do właściwego [oryginalnego] tekstu znając zasady form literackich np. zasady poezji greckiej, hebrajskiej.
Przykład. Psalm 2.
Na czym polega poezja hebrajska? Na paralelizmie. Każdy wiersz ma 2 albo 3 stychy. Pierwszy stych od 2 stychu jest synonimem. One są paralelne. Trzeci stych ma zawarte dwa pierwsze stychy w sobie. Oczywiście są również stychy antyteniczne – przeciwstawne.
Z powodu błędów w tłumaczeniu czasem pojawiają się przypisy np. Ps 2,12 – różnie poprawiany

Dzisiaj mówimy o tłumaczeniach.

Septuaginta LXX– powstała w II w p.n.e. 72 tłumaczy, pisana w Egipcie. Problem pojawiał się z powodu tego, iż żydzi żyli w diasporze – wspólnocie żydowskiej mieszkającej poza Palestyną tam, gdzie nie mówi się po hebrajsku. Największe skupiska żydów poza Palestyną były w Egipcie, Antiochii, Syrii(dzisiejsza Turcja) Od IV wieku p.n.e grecki jest znany na całym świecie dzięki Aleksandrowi Wielkiemu. Każde kolejne pokolenie żydów miała problem z czytaniem tekstów świętych. Dlatego podjęto się tłumaczenia na język grecki. Pojawiają się nowe księgi – pisane od razu po grecku np. Mądrości, 2 Księga Machabejska. Tłumaczenia pisane były przez Żydów dla Żydów. Oczywiście Septuaginta była również
przepisywana, więc również pojawiają się błędy kopistów. Skrót w Biblii oznaczony jako „poprawiony wg. LXX” – znaczy, że poprzez porównanie tekstu hebrajskiego z tekstem w LXX tłumacz doszedł do wniosku, iż w LXX jest pewniejszy tekst –
być może mniej skażony.

Tekst LXX był bardzo popularny. Widzimy to w Nowym Testamencie – często cytaty ze Starego Testamentu są na podstawie LXX, albo z pamięci.

Inne tłumaczenia na grecki:
Tłumaczenie Akwili – tłumaczenie niewolnicze – mechaniczne tłumaczenie: jedno słowo hebrajskie znaczy jedno greckie. Jest cenne, bo można odtworzyć wadliwe miejsca i porównać z innym.
Teodocjona
Symmachusa – II i III n.e, tłumaczył głównie tekst.
Orygenes – w III w n.e. zauważa, że w rękopisach coraz więcej jest mętliku (w tekstach hebrajskich i greckich). Wiedział, że poprawiać tekstu nie wolno. Przez 13 lat porównał 6 wersji: 1 kolumna hebrajski, 2 kolumna hebrajski – literalnie grecki – fonetyczny, 3 – LXX, 4 – Akwilla, 5 – Symachus, 6 – Teodocjon. Był prekursorem krytyki tekstu. Oznaczał słowa wątpliwe.
Pisał komentarze do Biblii. Jego teksty są teraz bardzo cenne. np. Orygenes znając miejsca biblijne użył słowa, gdzie Jezus się przemienił – Tabor.
VI i VII wiek 2 wielkie najazdy na ziemie Żydowskie: Perski i Arabski – wszystko niszczono. Wszystkie kościoły. Zachował się tylko kościół w Betlejem.

Peszita (coś zwykłego, popularne) – tłumaczenie z hebrajskiego na Starosyryjski (obecnie w Syrii mówi się po Arabsku) – stare tłumaczenie II i III w n.e. Wierne tłumaczenie.
Tłumaczenie Syropalestyńskie – V i VI w, pierwotny arabski z LXX.
Targum – tłumaczenie ksiąg z komentarzem na aramejski z hebrajskiego.
Ps. dzisiaj w Syrii jest wioska, która posługuje się dialektem aramejskim. Jezus mówił po aramejsku.

Wulgata (powszechny, pospolity, ogólnie dostępny) – IV w na łacinę, tłumaczenia podjął się św. Hieronim w Italii. Zaczął tłumaczyć z LXX Psalmy, miał trudności z tłumaczeniem, więc nauczył się Hebrajskiego w Betlejem. Tłumaczył z greckiego i hebrajskiego. Wulgata bardzo się rozpowszechniła. Język łaciński był językiem urzędowym i Kościół używał tego tłumaczenia w liturgii.

Pierwsze tłumaczenia na języki Słowiańskie – Cyryl i Metody.

Tags: o. Marian Arndt, spotkania z Biblią